POLSKI PISTOLET VIS
Polacy, mimo że dziś mówi się inaczej, od zawsze byli zafascynowani broniami - zaczynając od szczerbca, poprzez szlacheckie, sarmackie szable, kończąc na broni palnej. Jednak II Wojna Światowa, życie pod okupacją, a późniejszy Komunizm zmieniły to nastawienie. Broń nie jest już postrzegana jako narzędzie sportu, fascynacji czy po prostu obrony, lecz przedstawia się ją tylko w jednym świetle – narzędzia zbrodni. Zanim to jednak nastało, Polska stworzyła kilka broni palnych, przede wszystkim krótkich, które zasługują na wspomnienie, jedną z nich był właśnie pistolet VIS wz.35.
KUNSZT STRZELECTWA
Pierwsza Wojna Światowa dobiegła końca, Polacy w końcu byli wolnym narodem, po 123 latach zakazu posiadania broni przez okupantów, Polska tradycja powraca w wielkim stylu. Dokładnie 15 stycznia 1931 roku do Urzędu Patentowego w Warszawie zostaje złożony wniosek o patent na polską broń palną, który nosi nazwę WIS – Wilniewczyc i Skrzypiński, twórcy pistoletu. Samo-powtarzalność, łatwość użycia, innowacje, które uczyniły go lepszym od porównywalnego Colta 1911, 9mm pociski. Wszystko to wróżyło przyszłość polskiemu przemysłowi militarnemu. Tak się też stało, jednak po wszystkich testach i ulepszeniach, dopiero w 1936 roku wprowadzono ją jako broń dla kadry zawodowej.
Rok wcześniej Departament Uzbrojenia złożył prośbę, o zmianę nazwy pistoletu na VIS (łac. siła), tak też zrobiono. W pierwszym roku wyprodukowano zaledwie kilkaset pistoletów, które zostały przekazane do testów różnym oddziałom – od Ułanów, przez Strzelców Konnych, aż po Pułk Artylerii Lekkiej.
Pierwsze poważne zamówienie, to rok 1936, wtedy to Armia Polska zamówiła 6000 egzemplarzy, a do roku 1939 wykonano łącznie ponad 18 000 pistoletów. Wilniewczyc i Skrzypiński pracowali również nad nową bronią, którą w 1937 roku zaprezentowali na targach broni – Mors, miał być rewolucyjny, jednak jak szybko się okazało, połączenie pistoletu krótkiego z bronią automatyczną, nie było w tamtych czasach traktowane zbyt poważnie. W 1938 roku powrócili oni więc do pracy nad VIS-em, postanowili opracować specjalny futerał, który pełniłby również funkcję kolby. Całość prezentowała się niezwykle i zapewne ruszyłaby ich masowa produkcja, gdyby nie... wojna.
[pistoletvis.jpeg
Pistolet z pierwszej serii, wyprodukowanej przez Polaków.]
PRZEJĘTY BIZNES
To właśnie II Wojna Światowa zrujnowała polski przemysł broni, kiedy zakłady w Radomiu znalazły się w posiadaniu Niemców, Ci postanowili to perfidnie wykorzystać. Od 1940 ruszyła masowa produkcja VIS-ów we współpracy z niemiecką firmą Steyr-Daimler-Puch, zajmującą się produkcją broni. Naziści wykorzystali patent Wilniewczyca i Skrzypińskiego i przejęli zarówno fabrykę, jak i prawa do broni. Niemieckie VIS-y początkowo nie różniły się niczym od polskich, poza brakiem numerów seryjnych, bo pierwsze 12 tysięcy wykonano z materiałów, które zostały w fabryce po prawowitych właścicielach.
Kolejne wydania broni różniły się już jednak znacznie, z czasem zapomniano o specjalnym wycięciu na innowacyjny futerał, postanowiono zamazać ślady polskiej produkcji – polskie godło widniejące na kolbie i logo zakładu. Przez czas trwania wojny wykonano 312 000 sztuk broni na potrzeby niemieckiej armii.
To był ogromny cios dla Polskiej gospodarki. Ogromny potencjał został skradziony, dwóm wspaniałym inżynierom i wykorzystany przeciwko ich ojczyźnie.
Powojenne próby wznowienia produkcji były bez szans, aż do roku 1992, kiedy to postanowiono wyprodukować VIS-a według starych, oryginalnych planów. Zakłady metalowe „Łucznik” w Radomiu, bo tak nazywa się dawne F.B Radom, podjęły się tego zadania. Docelowo miała być to broń dla kolekcjonerów - zaprezentowano ją na Międzynarodowych Targach Broni w Sopocie tego samego roku i do dziś cieszy się zainteresowaniem wśród pasjonatów, znawców oraz kolekcjonerów.
KIEDYŚ POWRÓCI?
Masowa produkcja nowego VIS-a, który miałby być bronią, tylko dla sprecyzowanej grupy odbiorców do tej pory nie doszła do skutku. Niemiecka fabryka, która wykradła patent zastrzega sobie do niego prawa do dziś, a wszyscy dobrze wiedzą, do kogo on należał...
Linki:
