ORZEŁ BEZ KORONY?! PRZEMIANY GODŁA POLSKIEGO
ORZEŁ BEZ KORONY?! PRZEMIANY GODŁA POLSKIEGO
O początkach używania naszego godła oraz najważniejszych zmianach w wizerunku naszego symbolu narodowego wspominałem już w jednym artykule, do którego serdecznie zapraszam. Tutaj chciałbym jednak poruszyć nieco bardziej szczegółowo zmiany na przestrzeni kolejnych wieków, jak nasze godło zmieniało się pod wpływem władzy w Polsce, oraz fakt, że nie zawsze było ono używane przez państwo.
POCZĄTKI
O tym wspominałem już w poprzednim artykule, warto jednak nadmienić fakt, że dopiero wizerunek orła na pieczęci z 1222, a nie z denara Bolesława Chrobrego ( z 1000 roku), jest uznawany za pierwszy, heraldyczny symbol w naszej historii.
[Orzeł widniejący na denarze Bolesława Chrobrego.]
[Orzeł widniejący na tarczy rycerza, na pieczęci Kazimierza I z 1222 roku.]
Jednak wszystkie dotychczasowe godła były uznawane jedynie za osobiste herby, ponieważ nie były dziedziczne. Dopiero w roku 1224 herb księstwa śląskiego, ustanowiony przez Henryka Pobożnego został uznany jako pierwszy herbowy wizerunek orła polskiego.
[Orzeł widniejący na pieczęci Henryka Pobożnego.]
Jednak, jak powszechnie wiadomo, już w dawnych czasach orzeł posiadał na swojej głowie koronę - symbol władzy królewskiej. Najstarszy zanotowany taki symbol pochodzi z końca XIII wieku i został umieszczony na płycie nagrobnej Henryka IV Probusa.
[Wizerunek orła znajdujący się na płycie nagrobnej. Dokładna data utworzenia płyty pozostaje nieznana.]
Znana natomiast dokładnie jest data stworzenia kolejnego herbu, za który odpowiada Przemysł II, w tym przypadku możemy mówić o pierwszym prototypie dzisiejszego godła, ponieważ znajduje się na nim biały orzeł, w złotej koronie, na czerwonej tarczy:
[Pieczęć ta pochodzi z roku 1295.]
Od tamtej pory wszyscy kolejni władcy zaczęli używać wizerunku orła białego, w powyższej postaci jako godła Narodu Polskiego. Zdarzały się również sytuacje, w których poszczególni władcy zapożyczali sobie godło, by utworzyć z niego własny herb, takie sytuacje miały miejsce w przypadku Władysława Łokietka:
[Orzeł widniejący na pieczęci z roku 1312.]
oraz Kazimierza Wielkiego:
[Pieczęć z wizerunkiem orła z 1336 roku.]
ZMIANY, ZMIANY, ZMIANY...
Z dziedziczonego godła zrezygnowano dopiero za czasów Jagiellonów, kiedy to z Królestwem Polskim połączone zostało Wielkie Księstwo Litewskie, Jagiellonowie zaczęli używać własnego herbu, sytuacja ta jednak nie trwała zbyt długo, ponieważ już za czasów Zygmunta Starego postanowiono wrócić do spójności godła oraz herbu królewskiej rodziny:
[Orzeł Władysława Jagiełły.]
[ Orzeł Zygmunta Starego.]
Kolejna ważna zmiana w historii naszego godła ma miejsce za czasów królów elekcyjnych, zmienia się bardzo wiele – korona z otwartej na zamkniętą, orzeł często trzymał insygnia koronacyjne w szponach oraz na przedzie widniał zazwyczaj herb obecnie panującego króla:
[Orzeł Stefana Batorego, wyraźnie widać liczne zmiany.]
[Orzeł Jana III Sobieskiego, widniejący w Kościele Mariackim w Krakowie.]
Ostatnią ważną zmianę nasz orzeł odbył wiele wieków później. Podczas zaborów był ukrywany, po I Wojnie Światowej wyglądem przypominał dzisiejszy, również podczas II Wojny, zmiany nastąpiły dopiero po wkroczeniu władzy komunistycznej na nasze ziemie. Orzeł został pozbawiony korony, przekaz był oczywisty - Polacy zostali pozbawieni jakiejkolwiek władzy...
[Orzeł z czasów PRL-u, przez kolejne 25 lat pozostawał praktycznie bez zmian.]
Alternatywą dla niego miał być utworzony na uchodźstwie Herb z 1956 roku, jednak jak wiemy przez „zdradę” zachodu nie udało się odzyskać władzy, a my zostaliśmy pozostawieni sami sobie, jednak on ukazywał czego tak naprawdę w tamtych czasach chcieli Polacy:
[Herb Polski ustanowiony na uchodźstwie 11 listopada 1956 roku.]
DUMNI Z POLSKOŚCI!
Ostateczny wizerunek naszego Herbu został oparty na wzorze z roku 1990, przypomina on tego dzisiejszego, jednak prawie każdego roku wprowadzane są lekkie poprawki i zmiany kosmetyczne. Korona wróciła na swoje miejsce, a my możemy być dumni, nosząc go na patriotycznych koszulkach, bluzach czy szalikach.
[Herb Polski z 1990 roku. ]
